Mucha domowa (Musca domestica L.) jest gatunkiem muchy najliczniej reprezentowanym w Polsce, choć gatunków i odmian muchy jest bardzo wiele. Mucha domowa ma aparat gębowy typu ssąco – liżącego, który służy jej do pobierania płynnego pożywienia. Jest on przystosowany także do pobierania pokarmów stałych, które wcześniej muchy zwilżają za pomocą śliny. Płynne pożywienie muchy wsysają bezpośrednio.
Czym żywi się mucha?
Jej pokarmem są prawie wszystkie produkty, które są spożywane przez człowieka, choć najchętniej spożywają pokarm płynny oraz produkty wilgotne. Odżywiają się również wydalinami człowieka i zwierząt oraz substancjami gnijącymi pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego. Samiec muchy domowej ma długość do 5,5mm, natomiast samica jest większa i mierzy do 7,5 mm. Mucha domowa ma charakterystyczny odwłok pokryty po stronie grzbietowej ciemnym, niewyraźnym rysunkiem, natomiast strona brzuszna ma zabarwienie żółtawe.
Odnóża są owłosione i zaopatrzone w lepkie, również owłosione poduszeczki zwane przylgami. Ponadto są zakończone pazurkami. Poduszeczki umożliwiają muchom chodzenie po gładkich powierzchniach. W związku z tym, że muchy lubią siadać na odpadkach i odchodach, przenoszą na odnóżach, a szczególnie na włoskach je pokrywających chorobotwórcze bakterie i inne mikroorganizmy, które później wędrują na nasze pożywienie i inne przedmioty. Są one bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia. W związku z tym ich zwalczanie jest koniecznym zabiegiem przeciwepidemicznym.
Można je zwalczać za pomocą różnego rodzaju środków owadobójczych kontaktowych, pokarmowych oraz fumigacyjnych. Jak powszechnie wiadomo, muchy aktywne są głównie w dzień, przy świetle słonecznym. W ciemności ich aktywność znacząco maleje. Najwięcej much zaobserwujemy więc w dni ciepłe i słoneczne, kiedy to są bardzo aktywne i uciążliwe. Muchy wyczuwają pożywienie z bardzo dużej odległości, ponieważ mają bardzo silnie rozwinięty zmysł węchu.
Można tę cechę wykorzystać stosując różnego rodzaju przynęty na trutkach pokarmowych. Sprecyzujmy teraz czym żywi się mucha. Najbardziej przyciągnie ją zapach amoniaku, który jest produktem rozkładu białek. Przyciąga je też bardzo zapach potraw przygotowywanych w kuchni. Chętnie też pojawiają się, gdy wyczują zapach ludzkiego i zwierzęcego potu, kału, moczu, powierzchni ran oraz wydzielin błon śluzowych. Zasięg ich lotu wynosi około 1-1,5 kilometra, ale są w stanie pokonać znacznie dłuższe odległości. Dorosła mucha żyje około miesiąca, średnio około 30-40 dni.
Muchy rozmnażają się w bardzo szybkim tempie i są w stanie wydać ogromne ilości potomstwa. Rozwój muchy przebiega bardzo szybko i jest zależny od temperatury środowiska. Im cieplej, tym cykl rozwojowy jest szybszy. Samica może złożyć jaja już po tygodniu od wydostania się poczwarki, oczywiście po wcześniejszym zapłodnieniu przez samca. Jednorazowo samica muchy domowej jest w stanie złożyć około 100-150 jaj, natomiast w ciągu całego życia ilość złożonych jaj wynosi nawet 600 sztuk. Jaja samice muchy składają najchętniej na nawozach świńskich, krowich, końskich oraz ptasich. Może to być także kał ludzki, gnijące owoce i warzywa, różnego rodzaju resztki kuchenne, śmietniki, butwiejące roślinne odpadki, padlina i wiele innych podłoży.
Larwy, w sprzyjających warunkach, wykluwają się z jaj nawet po kilku godzinach. W zależności od temperatury otoczenia ten czas wynosi od 8 do 36 godzin. Larwy odżywiają się sfermentowanym podłożem, na którym zostały złożone jaja. Przeobrażenie larw w poczwarki ma miejsce w glebie lub w piasku, gdzie jest znacznie chłodniej, a środowisko jest bardziej suche. W zależności od temperatury stadium poczwarek trwa od 3 do 18 dni. W zimie muchy mogą przebywać w tym stadium nawet 5 miesięcy.
W warunkach klimatycznych Polski mucha domowa może wydać 5-6 pokoleń rocznie. W czasie zimy muchy zapadają w sen. Na miejsca zimowania wybierają głównie miejsca suche, nie ogrzane, na przykład obory, stajnie oraz pomieszczenia mieszkalne. Zimują we wszystkich stadiach rozwojowych. Larwy mogą przezimować pod warstwą odpadków śmieci lub nawozu, natomiast poczwarki zakopują się głębiej w ziemi, z reguły jest to głębokość o 20 cm większa niż latem.
Muchy są więc uciążliwym problemem, który pojawia się i nasila szczególnie latem, w dni gorące i słoneczne. Oprócz muchy domowej w naszych kuchniach często pojawiają się małe muszki owocówki. Te z kolei żywią się drożdżami, które znajdują się na owocach, szczególnie tych gnijących. Nie stanowią one takiego niebezpieczeństwa epidemiologicznego jak muchy domowe.
